Do Dự án Mutrap III EU- Vn "Hỗ trợ phát triển thươngmại đa biên", hỗ trợ cho CLB NTD nữ tổ chức ngày 19/11/2010 tại KS NIKKO-Hà Nội
VAI TRÒ CỦA NTD NỮ TRONG VIỆC THỰC THI
PHÁP LUẬT BẢO VỆ NTD TẠI VN
Bài phát biểu tại Hội thảo19/11/2010
Nguyễn thị Quỳnh Chi
Chủ nhiệm CLB NTD nữ
Kính thưa các quý vị đại biểu
Bài phát biểu của tôi sẽ đề cập tới các vấn đề sau :
1) Vai trò & vị thế của NTD nữ trong đời sống & trên thị trường
2) Luật pháp BV NTD tại VN : mối quan tâm & khả năng thực thi của NTD nữ
3) CLB NTD nữ thực hiện BVQL NTD nữ trong hoạt động của mình
4) Vai trò NTD nữ trong việc thực thi Pháp luật BV NTD : các yếu tố cần & đủ
Thưa các quý vị đại biểu
· Là NTD nữ-ngay cả trên thế giới này, hầu như là “nội tướng” trong
gia đình. Vì vậy:
- họ khác với NTD nam rất nhiều : họ là những NTD thường nhật, phải quan tâm, lựa chọn, mua sắm…. thượng vàng hạ cám cho cuộc sống hàng ngày : từ củ hành, mớ rau ,xà phòng, bát đĩa , đồ dùng nội thất,trang trí-bày biện gia đình …thậm chí xây nhà, mua săm ôtô…./ Sự mua săm của họ, không chỉ cho bản thân mà là mua sắm cho cả gia đình, nhất là đ/v con ,cháu / sự tiêu dùng của họ có tính chất hưóng dẫn-giáo dục trong gia đình, đặc biệt ảnh hưởng đến phong cách tiêu dùng cho thế hệ mai sau / và Cơ cấu NTD nữ rộng hơn, đa dạng hơn so với NTD nam, cứ nhìn ở VN thì thấy : ngay trẻ em gái mua săm cũng nhiều,phong phú hơn, chưa kể đến NTD nữ đang độ tuối lao động thì phụ nữ đã nghỉ hưu-các bà ở nông thôn.. thì hầu như là chỗ dựa- ngưòi chăm sóc gia đình-con cháu thậm chí là người nuôi nấng cháu…- ho vẫn là NTD mẫn cán trong cuộc sống hàng ngày
- và vị thế của NTD nữ trên thị trường có thể nói chiếm tỷ lệ cao trong sức mua- sắm , có ảnh hưởng lớn đén khả năng sx-kinh doanh-dịch vụ & tất yếu sẽ đóng góp không nhỏ cho sự phát triển kinh tế đất nước. VN : dân số trên 88 triệu dân, trong đó phụ nữ chiếm trên 50% thì với nền kinh tế thị trường đang phát triển,đời sống nhân dân nói chung đang được nâng cao, nên sức mua sắm trên thị trường trong nước đã đóng góp lớn cho sự phát triển kinh tế đất nước, nhất là cho sự tồn tại, duy trì & phát triển sx vừa & nhỏ - 1 đặc điểm của những nước đang phát triển như nước ta, đến việc đinh hướng,phát triển các mặt hàng dân dụng - gia dụng, đặc biệt cho hưởng ứng phong trào “Người VN ưu tiên dùng hàng VN” được Chính phủ phát động từ tháng 8/2001…thì có thể thấy vị thế của NTD nữ VN trên thị trường nội địa như thế nào!. Rất tiếc cho tới giờ tôi chưa có thông tin về vai trò NTD nữ VN trên thị trường từ các cơ quan quản lý-chức năng
· Ở VN, cho tới nay có tới 15 pháp luật liên quan tới bảo vệ QL NTD,
ngay từ Hiến pháp 1992, Điều 28 cũng đã nêu . Nhưng với vai trò & cơ cấu NTD nữ VN như tôi đã nêu ở trên, thì theo quan điểm của tôi, họ tiêu dùng thường nhật nên rất khác nhau về cuộc sống như: kinh tế, trình độ văn hoá & dân trí, vùng, miền định cư....nên cần tập trung tuyên truyền, hướng dẫn luật pháp nào họ cần phải biết để thực thi & có thể giám sát …
* Vậy các điều khoản nào trong các luật pháp BVNTD mà cần lưu ý tới NTD nữ ? theo tôi đó là :
- cần cụ thể hoá 8 quyền của NTD(do LHQ chấp nhận từ năm 1986 ) đựoc nêu trong Pháp lệnh BVQLNTD năm 1999 & Dự thảo Luật BVNTD đang trình QH phê duyệt: Q được thoả mãn những nhu cầu cơ bản,Q được an toàn,Q được thông tin, Q được lựa chọn, Q được lắng nghe, Q được khiếu nại & bồi thường, Q được giáo dục-đào tạo về TD & Q được có môi trương sống lành mạnh )
- là BVQL hợp pháp của NTD là trách nhiêm chung của toàn XH , ..các cơ quan, tổ chức , đơn vị trong phạm vi nhiệm vụ ,quyền hạn của mình có trách nhiệm tuyên truyền, giáo dục động viên nhân dân tham gia các hoạt động BV NTD & thực hiện PL BVNTD
- họ cần được biết : NTD có quyền tiếp cận, đóng góp ý kiến trong việc xây dựng & thực thi chính sách-pháp luật về BVNTD . Đây là quy định rất mới trong dự thaỏ Luật trình QHội phê duyệt trong năm nay
- NTD nữ còn chưa biết nhiều đến thực thi nghĩa vụ của NTD: phải tự bảo vệ mình trong việc TD…, phát hiên,tố cáo với các CQ n/n có thẩm quyền về những hành vi ..xâm phạm BVQLNTD..
- họ muốn biết các quy định về SP hàng hoá phải được công khai niêm yết giá cả như thế nào. Các quy định về ghi nhãn hàng hoá : đ/v nhãn chính, nhãn phụ cho hàng hoá nhập khẩu, ..rồi chiều cao chữ ghi trên nhãn…, thông tin trên bao bì
- là luật quy định vềcân đong, đo đếm chính xác.Là các quy định về CL & ATVSTP
- và đặc biệt là điểm mới trong Dự thảo Luật BVQLN - điếu 6, điểm 3, như : NTD có nghĩa vụ khuyến cáo cộng đồng về hhoá-d/vụ, về thương nhân hhoá- dịch vụ không thực hiện đúng trách nhiệm về BVQLNTD..chư không phải chỉ là nhiệm vụ của các CQ q/lý - chức năng
- các trách nhiêm của NTD
* Vậy khả năng thực thi pháp luật của NTD nữ VN?
Luật pháp BVNTD đã có nhiều, các Nghi định dưói luật & hướng dẫn luật cũng không ít, nhưng cho tới bây giờ có thể thấy việc thực thi BVNTD không dễ chút nào vì:
- Luật còn xa thực tế : nhất là đ/v NTD nữ, tôi có thể ví dụ như : thực tế hiện nay, hầu như các cơ quan,tổ chức, các UBND các cấp ..chưa tham gia vào hoạt động BVNTD như luật pháp quy định , vậy thì bao nhiêu % NTD nói chung: biết được các pháp luật BVNTD, biết quyền & trách nhiệm của mình .. nếu không được tham gia các hội nghị, hội thảo có liên quan..Còn muốn khiếu nại ư? phải có vật chứng, chứng từ , nhưng 2 thứ này quá khó khi mua yêu cầu có chứng từ hợp pháp & HH –SP khi mở ra mới biết CL..nhất là đ/v hàng gia dụng, mệnh giá nhó nhưng lại rất ảnh hưởng đến SK, MT sống đến ATVSTP.. .chưa kể đến khả năng tiếp cận đến VP khiếu nại mà bây giờ mới có ở Ban BVNTD- Cục QLCT , Hội BVNTD VN tại HN và 1 số Hội BVNTD địa phương, trong khi đường xá, giao thông còn quá phức tạp ,thiếu an toàn ..như hiện nay, ngay trong nội thành, nội thị thì nói chi đến nông thôn .. trong khi NTD nữ chỉ mong có địa điểm nhận khiếu nại thuận lợi / rồi đa số hàng hoá-SP có ghi giá cả & bán đúng giá đâu, nhất là thực phẩm, thuốc men….và còn biét bao nhiêu điều khoản được quy định nhưng trên thực tế không thực hiện, không kiểm soát nổi, không trừng phạt nổi..
- Còn Đặc điểm của NTD VN nói chung là: thiếu thông tin,kiến thức & hiểu biết về TD, nhận thức 1 vấn đề nào đó còn hạn chế về lý lẽ / chưa chủ động bảo vệ mình / tâm lý ngại khiếu nại- đòi bồi thường / mức sống, trình độ dân trí ,hiểu biết TD chưa cao & rất khác nhau giữa các tầng lớp dân cư, giữa thành thị & nông thôn,.. Nhất là NTD nữ VN..
Kính thưa các quý vị
Còn đ/v CLB NTD nữ chúng tôi ? CLBđược thành lập từ 5/1998,theo QĐ của Hội TC & BV NTD VN. Ngay khi nhận trách nhiệm xây dựng CLB, chúng tôi đã ý thức được rằng : với hoạt động chỉ là hình thức sinh hoạt CLB, hoàn toàn phi lợi nhuận, tự lực, tự túc , một tập thể cộng đồng cùng sở thích mà lại là nữ tiêu dùng..chúng tôi sẽ không đặt mục tiêu cụ thể là: BV NTD ngay cả trong tên gọi & phương hướng hành động , mà chúng tôi có cách phù hợp. Đó là: Mục tiêu của CLB là hướng theo chỉ 4/8 quyền của NTD mà LHQ đã công nhận đó là : Q được thông tin. được lựa chọn, được lắng nghe/ được giáo dục, đào tạo về TD, để chị em hội viên có kiến thức trong lựa chọn, mua sắm; quyết định hành vi & thái độ tiêu dùng của mình, chính là tự bảo vệ mình- điều cũng đã được quy định trong luật
- Vì vậy, hoạt động của CLB tập trung vào 3 hình thức sau : sinh hoạt tại hội trường với các chủ đề được NTD nữ quan tâm + đi giã ngoại thăm & giao lưu tại các cơ sở- nhà máy sx SP-HH có CL & được uy tín trên thị trường + lựa chọn & cộng tác với các cs/XN có SP-HH có uy tín trên thị trường, đến giới thiệu- hướng dẫn- & bán SP cho hội viên tại kỳ sinh hoạt ở hội trường. Ba hình thức trên phải tao được sự giao lưu trực tiếp: giữa diễn giả & người nghe, giữa người sx & NTD, Các hình thức này được hội viên rất ủng hộ, thích thú & được sự cộng tác rất nhiệt tình của các cơ sơ/DN .
- Cho tới nay , sau hơn 12 năm hoạt động, CLB đã tổ chức được 77 kỳ sinh hoạt tại hội trường với các chủ đề khác nhau , hơn 30 kỳ đi dã ngoại, nhiều đại biểu CLB được mời tham gia hơn 110 hội nghi, hôị thảo,tập huấn, giao lưu đầu bờ của dự án.. liên quan tới lĩnh vực TD & đại diện CLB đã được mời phát biểu với vai trò là tiếng nói của NTD. CLB cũng đựoc sự cộng tác với 15 cơ quan, tổ chức trong nước & các tổ chức nước ngoài hoạt động tại VN. Việc chọn mục tiêu: 4/8 quyền đã có hiệu quả thiết thực
Với mục tiêu & hoạt động có định hướng hợp lý, được hội viên đồng thuận & yêu thích ,CLB đã tồn tại ,duy trì & phát triển bền vững & lôi cuốn được nhiêu chị em tham gia. Số hội viên thường hơn 300 và tăng lên hàng năm
· Vây :Vai trò NTD nữ trong việc thực thi các pháp lệnh BVNTD như thé nao? Theo tôi cần phải có Các yếu tố cần & đủ .
Kính thưa các quý vị
Dân số VN hơn 88 triệu người, hơn 70% sống ở nông thôn, hơn 50% là phụ nữ. Luật pháp ban hành cũng đã nhiều, các điều khoản-chưong-mục nêu lên cũng khá đầy đủ & chi tiết, nhưng sao luật chưa đi vào được cuộc sống. Đối với NTD nữ, như những suy nghĩ tôi đã nêu trên về vai trò, vị thế, cơ cấu, và cùng với những kinh nghiêm trong hơn 12 năm hoạt động của CLB NTD nữ, chúng tôi nhận thức rõ rằng :
- NTD nữ là lực lượng tiêu dùng chiếm tỷ trọng lớn trong tiêu dùng, vì vậy họ rất mong muốn & có quyền được hiểu biết thị trường, những quy định & luật pháp lên quan ,NTD có quyền & được bảo vệ ra sao…nhưng thử hỏi có bao nhiêu % NTD nữ được tiếp cận các kiến thức & thực hiện được nguyện vọng này? Câu trả lời là : quá ít . Phải chăng vì các đối tương thi hành luật được quy định trong Pháp lệnh 1999 & Dự thảo Luật BVNTD VN (đang trình QH phê duyệt) chưa thi hành đầy đủ trách nhiệm & nhiêm vụ quy định , như các bộ, các tổ chức, các UBND ,thương nhân, hệ thống CQ chức năng BV NTD
- với nền kinh tế thị trường hiện nay,biết bao mặt trái của thị trường mà luật pháp khó có những quy định ngăn chặn nổi, các CQ quản lý-chức năng cũng không & khó đủ nguồn lực kể cả kinh phí để kiểm soát-trừng phạt như hàng: thật-giả-nhái-dởm, hàng kém hoặc không có CL, không ATVSTP, hàng thực phẩm tươi sống… Trong khi đó thì với NTD nữ, họ lại rất có kinh nghiêm trong việc lưạ chọn, nhận biết SP, rồi mua ở đâu… đ/v tiêu dùng thường nhật
- vì vậy, nếu NTD nữ đựoc tập hợp, sinh hoạt trong 1 tổ chức hoạt động cộng động cùng sở thích về các v/đ liên quan đến tiêu dùng, họ sẽ rất nhệt tình tham gia và sẽ đem lại hiệu quả rất lớn trong việc thực thi luật pháp BVNTD, đó là có PHONG TRÀO NTD NỮ.. Mô hình CLB NTD nữ là 1 ví dụ : hiên nay, ngoài CLB chúng tôi -thuộc Hội TC & BV NTD, 1 số CLN NTD nữ đã được thành lập tại các Hội TD & BVNTD địa phương như :Hội Việt Trì, Hội Hải Phòng, Hội Hải Dương và đăc biệt là Hội Kiên Giang có CLB NTD nữ tỉnh với hệ thống các CLB NTD nữ huyện. Đặc điẻm của sự phát triển được các CLB NTD nữ tỉnh/thành phố là có sự tham gia của các Hội LHPN tỉnh/thành phố : như Hội PN đưa chủ trưong BV NTD trong đường lối hoạt động của mình, Chủ nhiêm hoặc Phó CN CLB đều là Hội LHPN cử sang tham gia, rồi Hội PN hỗ trợ kinh phí, địa điểm sinh hoạt CLB….nên hoạt động của CLB NTD nữ có hiệu quả, lôi cuốn được chị em tham gia, kể cả NTD nữ là bà con nông dân, những CBNV có thu nhập thấp,dân thị bình thường…
- Riêng đ/v CLB NTD nữ chúng tôi, có lẽ vì tồn tại ở giữa thủ đô, quá gần “mặt trời”nên biết thân biết phận ,trong hơn 12 năm hoạt động ,chúng tôi hoàn toàn phải tự thân vận động,tự trang tự trải, không có sự hỗ trợ địa điểm –cơ sở vật chất hoặc trang thiết bị nào, chúng tôi cũng chưa hề xin hoặc được sự tài trợ, giúp đỡ nào..nhưng chúng tôi được tất cả các hội viên yêu mến-chia sẻ & cùng chung tay tham gia mọi hoạt động của CLB. Hiêu quả hoạt động của CLB chúng tôi là từ hội phí mà chị em tình nguyện đóng góp mà số hội viên năm nay hơn 330 chị mà chúng tôi vẫn còn đang hạn chê vì số chị em muốn tham gia CLB còn nhiều quá
Là người phụ trách CLB hơn 12 năm qua, là Uỷ viên BCH Hội TC & BVNTD VN 2 nhiêm kỳ (từ 2000-2010) tôi cứ luôn suy nghĩ : nếu có sự cộng tác & phối hợp họat động của Hội LHPN VN , Hội Nông dân VN cùng hệ thông của 2 Hội với Hội TD & BV NTD VN & CLB chúng tôi thì chắc chắn có phong trào NTD VN nói chung & NTD nữ ,hoạt động BV NTD VN & sẽ phát triển mạnh mẽ, sẽ là đối trọng đ/v sx -dịch vụ , sẽ có tiếng nói trọng lựơng đ/v các quyết sách của nhà nước đ/v việc BV NTD VN- những NTD đóng đóp không nhỏ cho sự phát triển kinh tế đất nước, và điều chắc chắn là Luật BV NTD sẽ đi vào cuộc sống
Thưa các quý vị đại biểu
Tôi hoàn toàn tin tưởng rằng sau hội thảo này thì suy nghĩ trên bấy lâu nay ,không những là của tôi & chắc chắn cũng là niềm hy vọng của toàn thể hội viên CLB NTD nữ chúng tôi & rất nhiều người TDN nữ còn đơn lẻ …. sẽ được giải đáp .vì :khi tham gia hội thảo này có sự hiện diện rất nhiệt tình của các đại biểu Hội LHPN VN, Hội LHPN Hà Nội & Hội Nông dân VN .
Cuối cùng, tôi xin thay mặt toàn thể hội viên CLB, xin chân thành cám ơn dự án MUTRAP 3 của EU-VN đã hỗ trợ cho Hôi thảo rất có ý nghĩa lịch sử này.
Xin chân thành cám ơn sự chú ý theo dõi của các quý vị đại biểu