Quốc lộ 50 là đường độc đạo cho rác từ các quận huyện trên địa bàn thành phố về bãi rác xã Đa Phước, huyện Bình Chánh, TP HCM. Hàng ngày, những hộ dân sống ven tuyến đường này phải chịu đựng mùi hôi của cả nghìn xe chở rác rầm rập chạy đến nơi tập kết.

Nhà ở ven quốc lộ từ nhiều năm nay, chị Trần Thị Bích Ngọc cho biết mùi hôi từ các xe rác bốc lên rất nồng nặc, nhất là vào những hôm trời mưa. "Buổi chiều, cứ 15-20 phút lại có một xe chở rác đi qua. Mình chịu riết rồi cũng quen, khổ nhất là khi nhà có đám tiệc, khách khứa đến đều cảm thấy khó chịu dù họ không nói ra. Mà người lớn còn đỡ, lo nhất là sức khỏe của mấy đứa nhỏ", chị Phượng nói.

"Dân ở đây nhiều người chịu không nổi, một số người trong diện giải tỏa thì đi nơi khác sống. Số còn lại phải chịu đựng, sống chung với mùi hôi chứ cũng chẳng biết làm sao", chị Hà bán tạp hóa gần Quốc lộ 50 vừa nói vừa chỉ đám ruồi nhặng bu đầy trên bàn.

Trong khi đó, nhiều tháng nay người dân khu đô thị Phú Mỹ Hưng (quận 7, TP HCM) cũng phải sống trong không khí hôi thối nhưng chưa rõ nguyên nhân từ đâu. Người dân ở đây cho biết, mùi hôi rất "khủng khiếp" nhưng chỉ xuất hiện từ ban đêm tới sáng.

Trước phản ứng của người dân, Công ty TNHH phát triển Phú Mỹ Hưng phải gửi đơn kêu cứu đến UBND thành phố, đề nghị có biện pháp giải quyết tình trạng phát sinh mùi hôi lan tỏa trên diện rộng, ảnh hưởng đến đời sống của người dân. Công ty cũng tổ chức buổi đối thoại với các cư dân về tình trạng mùi thối nồng nặc xuất hiện thời gian qua khiến cuộc sống họ đảo lộn. 

"Mùi hôi không xuất hiện thường xuyên nhưng khi có thì cực kỳ khó chịu. Người lớn còn không chịu được thì trẻ em mệt mỏi cỡ nào. Các cô giáo trường con tôi cũng phản ánh mùi hôi làm ảnh hưởng đến việc dạy và học", chị Trần Thị Hồng Thủy phản ánh với Công ty TNHH phát triển Phú Mỹ Hưng.

"Núi rác" Đa Phước - một trong những nơi bị nghi là điểm xuất phát mùi hôi thối. Ảnh: Hữu Nguyên

Không chỉ khu "nhà giàu" này bị ảnh hưởng, một số khu dân cư cạnh bên cũng chịu chung số phận. Nhà ở khu dân cư Tân Mỹ (gần đường Hoàng Quốc Việt, quận 7), anh Bùi Văn Mạnh cho biết suốt mấy tháng nay không dám đi ra ngoài vào ban đêm. "Cứ như mùi bể phốt, kinh khủng lắm mà ban ngày hoàn toàn không có, chỉ có ban đêm tới sáng thôi", anh nói.

Tại huyện Nhà Bè, người dân khu vực cầu Phú Xuân và khu Hoàng Anh Gia Lai nói rằng thời gian qua thường xuyên nghe mùi hôi thối. Nó xuất hiện bất kỳ giờ giấc nhưng nhiều nhất là buổi sáng và chiều tối.

"Mùi giống phân heo tại các trại chăn nuôi, xộc thẳng vào mũi cảm giác rất khó chịu. Mình tập thể dục, hít thở không khí trong lành mà gặp mùi kinh khủng đó nên bỏ luôn không đi nữa. Còn mấy chị em ở đây vẫn đi tập thể dục buổi sáng nhưng phải đeo khẩu trang", chị Phan Ý Nhi cho biết.

Anh Hoàng Thành sống tại chung cư Hoàng Anh Gia Lai (phường Phước Kiển) cho hay, mấy tháng nay gia đình không còn dám mở cửa sổ vào ban đêm, sau một lần mùi hôi bay thẳng vào nhà khiến cả đêm không ngủ được. "Lúc đó làm việc mệt, ra mở cửa hóng chút gió trời thì mùi hôi rất khó chịu như rác xộc lên tận óc. Nó xuất hiện bất chợt lắm, không biết lúc nào mà lần", anh Thành chia sẻ.

Theo Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiệp, Phó tổng thư ký Hội nước và môi trường TP HCM, có thể xem đây là sự cố môi trường không khí quy mô cục bộ vùng Nam thành phố. Mùi hôi xuất phát từ nguồn phát thải lôi cuốn, khuếch tán và lan truyền theo không khí. Người dân có thể phát hiện mùi qua khứu giác chứng tỏ nguồn phát sinh mùi có tải lượng phát thải rất lớn.

"Quanh khu vực xuất hiện mùi hôi có các nguồn thải quy mô lớn có thể gây ra mùi hôi là các nhà máy xử lý rác thải, khu nghĩa trang có lò thiêu đốt. Ngoài ra, trong vùng còn nhiều khu vực có ao nuôi cá, nếu dịch bệnh làm cá chết thì cũng phát sinh mùi trong thời gian ngắn", ông Thiệp nói.

Chuyên gia này cũng cho rằng, khu vực phía Nam thành phố là vùng thấp, có nhiều đầm lầy, kênh rạch nên có nhiều chất hữu có trong tự nhiên. Khi có điều kiện như thay đổi pH do mưa nhiều, nhiệt độ thì các vi sinh vật kỵ khí tham gia phân hủy chất hữu cơ này cũng tạo ra các khí gây mùi. 

"Để xác định nguyên nhân chính xác do nguồn nào thì cần có sự điều tra khảo sát ngay tức thì. Vì kéo dài thời gian đôi khi chủ nguồn thải đã xử lý xong mùi hôi hoặc đã tẩu tán nguồn thải (nếu có). Tình hình vừa qua thì khả năng nguyên nhân do nhân tạo hơn khả năng ô nhiễm do tự nhiên", ông Thiệp đánh giá.

Trao đổi với VnExpress, Chủ tịch UBND quận 7 Lê Hòa Bình nói đã nhận được phản ánh của người dân trên địa bàn về hiện tượng này. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa biết nguyên nhân của mùi hôi là do đâu. "Chúng tôi sẽ làm việc với ban quản lý các khu dân cư, các chủ đầu tư để tìm hiểu nguyên nhân cũng như kiến nghị cơ quan chuyên môn xử lý", ông Bình nói.

Trong khi đó, đại diện Sở Tài nguyên - Môi trường TP HCM cho hay đã tiếp nhận được phản ánh của người dân và thành lập đoàn thanh tra đối với bãi rác Đa Phước theo chỉ đạo của UBND thành phố. Do khu liên hợp có nhiều đơn vị cùng hoạt động nên Sở chưa khẳng định mùi hôi ở đâu và của nhà máy nào mà phải đợi khi kiểm tra trực tiếp mới biết được.

Cư dân trong khu đô thị Phú Mỹ Hưng đang phải chịu đựng mùi hôi thối hàng đêm. Ảnh: Hữu Nguyên

Ông phân tích, TP HCM đang ở giữa mùa mưa và tần suất các cơn mưa xuất hiện dày đặc, độ ẩm không khí tăng cao nên mùi hôi phát tán rất khác với mùa khô. Riêng với bãi rác chôn lấp thì thường có tình trạng này. Trước mắt Sở đã có văn bản gửi các nhà máy trong khu xử lý rác Đa Phước, yêu cầu phải có biện pháp phun xịt kiểm soát chất thải tiếp nhận, xe ra vào và rửa đường.

"Một thùng rác ở trong nhà mình đã hôi thì khi tập trung ra một bãi lớn chắc chắn sẽ có mùi dù công nghệ xử lý rất tốt. Đặc biệt khi chúng ta đổ lên cao thì mùi sẽ bay đi xa. Để đánh giá được phải kiểm tra quy trình vận hành của anh thế nào, thời gian mở bãi ra sao, hoạt động bao nhiêu bãi. Khi đó sẽ biết rõ vì thực sự mùi hôi sẽ theo mùa, hướng gió và thời điểm", ông này nói và cho biết "chưa đưa ra được kết luận thời điểm này".

Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam (VWS) - chủ đầu tư bãi xử lý rác Đa Phước cho hay, ngay sau khi tiếp nhận thông tin từ Sở Tài nguyên – Môi trường và người dân, đơn vị đã thực hiện kiểm tra, kiểm soát nghiêm ngặt đối với công tác vận hành và khẳng định quy trình vận hành của bãi rác rất tốt và ổn định.

"Cách nay 5 ngày, VWS đã thuê công ty bảo vệ đặt chốt tại những khu vực mà người dân phản ánh có mùi hôi ở quận 7 và huyện Nhà Bè. Sau khi thu thập các thông tin và tiếp xúc với một số người dân sống tại quận 7, mùi hôi được cho là mùi phân heo và cá chết sình. Những mùi này rất nồng nặc và thường xảy ra vào nửa đêm hoặc 5-6h sáng", đại diện VWS cho biết.

Mặt khác, công ty đã tiến hành thử nghiệm khoa học để xác minh xem mùi rác từ những xe rác tiếp nhận mỗi đêm có bị phát tán vượt quá sự khống chế của công nghệ đang sử dụng hay không. Và kết quả là mùi từ các xe chỉ có thể ảnh hưởng đến khu vực xung quanh với bán kính 300 m trong phạm vi quy hoạch cây xanh cách ly.

Nhóm phóng viên