Tiến sĩ Vitthaya Inala, thượng nghị sĩ Quốc hội Thái Lan của tỉnh Nakhom Phanom, hiện đang có những quyết định khó khăn. Phần lớn trong số 750.000 cử tri ở tỉnh Nakhom Phanom là sống nhờ cây lúa và hiện đang được hỗ trợ đầy đủ bởi một chương trình của Chính phủ Thái Lan hứa hẹn mua lại gạo của họ với mức giá khoảng 488 USD cho mỗi tấn gạo trắng, cao hơn nhiều so với thu nhập của họ trong quá khứ.

Tuần trước, Ủy ban Thượng viện về kinh tế, thương mại và công nghiệp, nơi ông Vitthaya làm Phó chủ tịch, đã nộp một báo cáo trong đó đổ lỗi cho chương trình dân túy về tình trạng tham nhũng tràn lan và đổ một núi nợ tăng cao tương đương với những núi gạo đang tồn trong kho của Thái Lan – một chính sách dân túy được coi là một phần trong những nền tảng động lực (dù chưa rõ ràng) đã đưa bà Yingluck lên nắm quyền lực hồi tháng Năm năm ngoái. Kế hoạch này đang đe dọa sẽ gây ra một tổn hại lớn cho Chính phủ Thái Lan, một số người còn cho rằng thậm chí điều này có thể gây hại cho liên minh của chính phủ do bà Thủ tướng nắm quyền.

Các lãnh đạo của Ngân hàng Trung ương Thái Lan đã chỉ trích kế hoạch này, kể cả các học giả, các nhà kinh tế và thậm chí là Bộ Nông nghiệp Mỹ đã cảnh báo tác động của chính sách giá gạo quốc tế. Cuối tháng này, Thủ tướng Yingluck của Đảng Người Thái yêu người Thái sẽ phải đối mặt với một cuộc điều trần kéo dài hai ngày trước phe đối lập và Thượng viện để trả lời cho câu hỏi: Tại sao chính sách này lại đi sai đến như vậy?

Về lý thuyết, chính sách này tạo ra cảm giác hoàn hảo. Nếu bạn trả cho nông dân cao hơn giá thị trường lúa gạo, họ sẽ kiếm được nhiều tiền hơn. Gạo Thái Lan, được biết đến với chất lượng khá cao và có uy tín, sẽ tăng giá cao trên thị trường thế giới.

Nhưng với mức giá 15.000 baht/tấn (488 USD) và 20.000 baht/tấn (680 USD) cho loại gạo chất lượng cao hoa nhài Hom Mali được các nhà phê bình cho rằng nó đã trở nên quá đắt. Với mức giá đó, cộng thêm chi phí và lưu trữ kho đã tích lũy cho người mua phải thanh toán một hóa đơn lũy tiến quá lớn.

Một báo cáo gần đây của Thượng viện cho biết nợ công của Thái Lan ở mức 42,4% GDP vào cuối tháng 4/2012, nó sẽ tăng trung bình 4% mỗi năm nếu Chính phủ nước này tiếp tục kế hoạch hỗ trợ cho ngành gạo. Chương trình cam kết lúa gạo đã được hỗ trợ 300 tỷ baht trong năm nay và được chính phủ hứa sẽ bổ sung 405 tỷ bạt cho năm 2013, tương đương 33 tỷ USD.

Trong khi đó, lượng lúa gạo lưu trữ đang dần có chất lượng xấu đi, theo hiệp hội sản xuất lúa gạo Thái Lan cho biết. Chính phủ Thái Lan sẽ vấp phải áp lực khi nước này bước vào vụ thu hoạch thứ hai trong năm, buộc chính phủ phải bán càng nhiều gạo càng tốt, nếu không nước này có nguy cơ thiếu hụt trầm trọng các nhà kho lưu trữ gạo. Ước tính có khoảng 14 triệu tấn gạo đang được lưu trữ trên khắp Thái Lan, một kỷ lục mới, nhiều hơn rất nhiều so với mức có thể bán được trong một năm, thậm chí là nhiều hơn mục tiêu xuất khẩu đầu tham vọng 8,3 triệu tấn gạo trong năm 2013 của chính phủ nước này.

Tháng trước, báo chí Thái Lan cho biết, Bộ Thương mại đã thực hiện một thỏa thuận “nguyên tắc” về việc lưu trữ lúa gạo trong một nhà chứa máy bay tại Sân bay Dong Muang ở Bangkok trong một nỗ lực tìm kiếm kho chứa khi vụ thu hoạch sắp đến. “Chúng tôi đang tìm kiếm kho chứa ở bất cứ đâu”, ông Amraporn Suntivong, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kho công cộng của chính phủ Thái Lan cho biết, “chúng tôi mời các chủ kho tiến lên phía trước”.

Khi Đảng Dân chủ đưa ra câu hỏi cho Chính phủ về chương trình này vào cuối tháng này, nó được cho là sẽ chỉ đến bằng chứng cho rằng chủ kho đang được hưởng lợi từ chương trình với việc thuê nơi lưu trữ tăng mạnh trong những tháng gần đây.

Theo Phan Sương

Infonet