Các đại biểu sẽ dành 2 ngày để thảo luận các vấn đề kinh tế - xã hội và ngân sách 2015, cũng như nhìn lại toàn bộ giai đoạn 2011-2015. Ngay đầu phiên thảo luận được điều hành bởi Phó chủ tịch Quốc hội - Nguyễn Thị Kim Ngân, đa số ý kiến đồng tình với báo cáo của Chính phủ, khi cho rằng trong bối cảnh kinh tế thế giới phức tạp, kinh tế Việt Nam đã có những điểm sáng (GDP tăng cao nhất 5 năm, trong khi lạm phát thấp nhất trong vòng 15 năm), niềm tin của người dân, doanh nghiệp được cải thiện...

Tuy vậy, một số ý kiến nhận định môi trường kinh doanh còn tiềm ẩn rủi ro, như đà phục hồi kinh tế chưa vững chắc, khu vực nông nghiệp gặp nhiều khó khăn, chính sách cải thiện môi trường đầu tư còn chậm triển khai, số lượng doanh nghiệp giải thể lớn, nợ xấu chưa được giải quyết triệt để...

"Kinh tế giai đoạn 2011-2015 tăng trưởng 6,5%, thấp hơn 5 năm trước cho thấy động lực phát triển đã bão hòa", đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa (TP HCM) nhận định.

Tình hình kinh tế - xã hội và ngân sách sẽ được Quốc hội thảo luận trong 2 ngày đầu tháng 11. Ảnh: Giang Huy

Chỉ ra nguyên nhân, đại biểu cho rằng nền kinh tế đang thiếu các động lực mới để phát triển. Trong bảng xếp hạng năng lực cạnh tranh toàn cầu, Việt Nam bị đánh giá thấp về thể chế, sự phát triển của thị trường tài chính, khoa học công nghệ... Năng lực cạnh tranh của cộng đồng doanh nghiệp còn hạn chế, nguyên nhân do thiếu hoặc khó tiếp cận các nguồn lực. Trong khoảng 800.000 doanh nghiệp đăng ký chỉ có khoảng 500.000 đang hoạt động, trong khi không có những tập đoàn lớn, đủ sức hội nhập quốc tế.

Liên quan đến tái cơ cấu kinh tế, đại biểu Thân Văn Khoa (Bắc Giang) đánh giá quá trình này còn chậm, đầu tư dàn trải, thất thoát vốn, cổ phần hóa chưa đạt tiến độ, tỷ lệ bán vốn thấp, chưa đổi mới được quản trị, hiệu quả sản xuất kinh doanh thấp... Trong khi đó, doanh nghiệp Nhà nước chưa thể hiện rõ vai trò.

Riêng với hệ thống ngân hàng, vị này cho rằng thanh khoản thời gian qua đã được cải thiện, song việc giải quyết nợ xấu chưa triệt để, phần lớn mới được gom tại VAMC chứ chưa xử lý tận gốc. "Nguyên nhân cụ thể đã được chỉ ra từ nhiều năm qua, nhưng chưa có giải pháp quyết liệt, chưa xác định được trách nhiệm cụ thể nên hạn chế còn kéo dài", vị này bình luận.

Trước đó, báo cáo của Chính phủ ước tính tăng trưởng GDP năm 2015 ước đạt trên 6,5%, cao nhất trong 5 năm qua và vượt kế hoạch đề ra (6,2%). Nhưng tính bình quân 5 năm, chỉ tiêu này chỉ đạt 5,9% mỗi năm, chưa hoàn thành kế hoạch. Quy mô GDP đến cuối năm 2015 đạt khoảng 204 tỷ USD, bình quân đầu người 2.228 USD (tính theo sức mua ngang giá là trên 5.600 USD).

Năm 2016, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế đạt 6,7%, thu nhập bình quân đầu người khoảng 2.450 USD, lạm phát dưới 5%, bội chi ngân sách khoảng 4,95% GDP. Bình quân 5 năm giai đoạn 2016 - 2020, tốc độ tăng GDP mục tiêu 6,5 - 7% mỗi năm.

Nợ công được công bố vẫn trong giới hạn cho phép (65%) nhưng đang tăng nhanh và áp lực trả nợ lớn. Đến hết năm nay, dự kiến nợ công khoảng 61,3% GDP. Tỷ lệ của năm 2011 là 50,1%; năm 2012 là 50,8%; năm 2013 là 54,5% và năm ngoái là 59,6%.

Nhìn chung, trong 14 chỉ tiêu kế hoạch của năm 2015, Chính phủ cho biết có thể hoàn thành và vượt 13 chỉ tiêu (có 8 chỉ tiêu vượt), riêng chỉ tiêu tỷ lệ che phủ rừng không đạt kế hoạch. Với 26 chỉ tiêu chủ yếu của kế hoạch 5 năm 2011 - 2015, có 17 chỉ tiêu đạt và vượt kế hoạch, 9 chỉ tiêu không đạt, trong đó có tăng trưởng GDP.

Trong báo cáo thẩm tra sau đó, Ủy ban Kinh tế cảnh báo trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động, cần lưu ý đặc biệt đến chỉ tiêu xuất khẩu. "Các báo cáo hiện nay đều hạ mức tăng trưởng kinh tế thế giới, dự báo xuất khẩu năm 2016 sẽ khó khăn vì vậy, cần đánh giá kỹ hơn về chỉ tiêu tăng tổng kim ngạch xuất khẩu 10% và tỷ lệ nhập siêu so với kim ngạch xuất khẩu 5%", cơ quan này khuyến nghị.

Liên quan đến bội chi ngân sách Nhà nước, đa số ý kiến trong Ủy ban cho rằng dấu hiệu hồi phục của nền kinh tế chưa mạnh mẽ, nếu như cắt giảm đầu tư công quá lớn trong khi xã hội đầu tư các công trình dịch vụ công chưa lớn sẽ dẫn đến giảm nguồn lực đầu tư trong toàn xã hội, do vậy việc duy trì mức chi khá cao là cần thiết để giữ ổn định kinh tế vĩ mô. Song, Chính phủ cần báo cáo rõ tỷ lệ bội chi ngân sách nhà nước bao gồm cả trái phiếu Chính phủ, bội chi chủ yếu cân đối đầu tư phát triển, xây dựng chi tiết lộ trình giảm bội chi và nợ công trong giai đoạn 2016-2020, đảm bảo an ninh tài chính quốc gia.

* Tiếp tục cập nhật

Phương Linh