Hàng năm, Thành phố Hà Nội đã tốn hàng nghìn tỷ đồng để đầu tư vào lĩnh vực quy hoạch và sản xuất rau an toàn (RAT), tuy nhiên, đến nay thương hiệu về vùng rau an toàn cũng vẫn rất mập mờ. Còn người nông dân lại đang gặp rất nhiều khó khăn trong việc thực hiện các Tiêu chuẩn RAT và minh chứng cho thương hiệu của mình trên thị trường.
Chứng nhận rau an toàn Viet GAP
Nhiều vấn đề cần sớm điều chỉnh
Hàng năm, Thành phố Hà Nội đã tốn hàng nghìn tỷ đồng để đầu tư vào lĩnh vực quy hoạch và sản xuất rau an toàn (RAT), tuy nhiên, đến nay thương hiệu về vùng rau an toàn cũng vẫn rất mập mờ. Còn người nông dân lại đang gặp rất nhiều khó khăn trong việc thực hiện các Tiêu chuẩn RAT và minh chứng cho thương hiệu của mình trên thị trường.
Sáng nào cũng vậy, trên vùng trồng RAT theo tiêu chuẩn Viet GAP của của HTX Tiền Lệ, xã Tiền Yên, huyện Hoài Đức (Hà Nội), lấp loáng trong những khu nhà lưới có rất đông người dân đến làm cỏ, làm đất, gieo hạt… trên các luống rau, vườn rau của gia đình. Đây là vùng đất trồng RAT rộng 2,5 ha theo tiêu chuẩn Viet GAP, đã 4 năm trồng RAT
Nhưng chị Nguyễn Thị Chiến, hộ nông dân có 6 sào rau canh tác ở đây vẫn còn nhiều băn khoăn với các tiêu chuẩn mà Viet GAP đưa ra, chị Chiến tâm sự: Thực sự thì trồng RAT cũng không khó hơn trồng rau bình thường bao nhiêu, vì vẫn phải ngần ấy công cán, chăm sóc, gieo trồng như thế, chỉ có điều, một số quy định của Viet GAP là hơi rườm rà, cần phải sớm điều chỉnh để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nông dân phát triển sản xuất. Chị Chiến nói: Cụ thể, chỉ nên khám sức khỏe định kỳ một năm/lần thay vì 6 tháng/lần như hiện nay. Vì mỗi lần đi khám sức khỏe rất mất thời gian, thậm chí lần trước chúng tôi đi khám phải 2 tháng sau mới có kết quả. Như thế, nếu nộp được kết quả lên thì đã muộn, chỉ còn mang tính hình thức. Hơn nữa, không nên quy định độ tuổi tham gia Viet GAP, (hiện quy định từ 18 đến 60 tuổi), vì có người hết độ tuổi lao động rồi, nhưng họ vẫn đủ sức khỏe lao động, các con em trong gia đình 15, 16 tuổi nghỉ học, nghỉ hè vẫn có thể tham gia giúp bố mẹ nhổ cỏ, vun luống rau, thay vì gia đình phải thuê lao động bên ngoài sẽ tốn kém chi phí. Trong khi đó, các hộ tham gia Viet GAP đều là tự nguyện, đất trồng rau cũng do họ tự thuê từ HTX, thì không thể cấm họ giúp đỡ gia đình được.
Còn chị Nguyễn Thị Ty, hộ có 4 sào rau ở đây cho biết: Đã 4 năm theo Dự án RAT nhưng thi thoảng em vẫn quên chuyện phải ghi chép sổ sách. Tất cả các việc làm đất, bón phân, gieo hạt như thế nào, ngày xuống giống, chăm sóc, cho đất nghỉ, bón phân…, đều phải ghi chép tỉ mỉ. Có điều, về tên thuốc bọn em có ghi thì cán bộ dự án kiểm tra vẫn bảo ghi sai, vì trình độ bọn em chỉ học hết lớp 3, bây giờ bắt ghi tên thuốc trên bao bì toàn tên nước ngoài. Bọn em cũng đang cố gắng, chắc dần dần sẽ quen.
Theo anh Nguyễn Quý Bình, cán bộ tư vấn nhóm HTX RAT Tiền Lệ, hiện nay hầu như rất ít người tiêu dùng biết đến dùng những sản phẩm của Việt GAP. Trước đây, khi chưa có tiêu chuẩn Việt GAP này, thì người nông dân chủ yếu sản xuất tự do, không phải tuân thủ bất cứ một điều kiện gì như cơ sở hạ tầng, nhà lưới, ghi chép sổ sách, quy trình sản xuất, nhãn mác bao bì quy trình sơ chế… Còn ngược lại, khi tham gia tiêu chuẩn Việt GAP, người dân phải tuân thủ toàn bộ các điều kiện trên. Tiêu chuẩn này là một sự khác biệt quá lớn so
với quy trình sản xuất thông thường của hộ nông dân. Nên phần lớn, các tổ chức áp dụng tiêu chuẩn sản phẩm cho nông dân gặp rất nhiều khó khăn. Do đó, tỷ lệ các hộ nông dân áp dụng được tiêu chuẩn Viet GAP rất thấp. Chỉ có một số công ty xuất khẩu nông sản sang các nước thế giới là thực hiện được do họ đã đầu tư rất lớn để kinh doanh.
Hiện Viet GAP hiện có đến 65 mục thực tra, bao gồm tất cả quy trình từ đất, nước, phân bón, quá trình sơ chế, giám sát…. Anh Bình cho rằng, Nhà nước nên đưa ra một số mục cơ bản như: Trong vấn đề trồng rau thì nguy cơ sử dụng dư thuốc BVTV là rất lớn, gây ra dư lượng độc hại trong rau, ngoài ra hóa chất độc hại như phân tươi chưa đủ độ phân hủy sẽ làm ô nhiễm môi trường, gây sản sinh ra nhiều vi sinh vật có hại, sử dụng phân đạm u, u-rê quá nhiều gây ra chất ung thư. Do vậy, Nhà nước phải tiến hành kiểm soát hai vấn đề cơ bản này trước, đó là thực hành bón phân và thực hành phun thuốc. Còn các khâu khác sẽ áp dụng dần.
Cũng về những bấp cập của việc cấp các Chứng nhận cho RAT, tại một cuộc hội thảo mới đây bàn về Luật An toàn thực phẩm do Trung tâm Nghiên cứu và phát triển hệ thống nông nghiệp (CASRAD) và Tổ chức Phát triển nông nghiệp bền vững VECO Việt Nam tổ chức. Nhiều đại biểu cho rằng, Luật ATTP cần phải nêu rõ vấn đề về các tiêu chuẩn RAT. Cụ thể, cần phải phân biệt rõ giữa Chứng nhận tự nguyện và Chứng nhận bắt buộc. Chứng nhận bắt buộc của Nhà nước là chứng nhận cơ bản nhất, người trồng rau phải đảm bảo tiêu chuẩn là RAT thì mới được đem bán trên thị trường. Nếu kiểm tra chất lượng sản phẩm không đạt, thì hộ dân đó sẽ bị phạt. Còn chứng nhận tự nguyện, nghĩa là hộ dân đó dám đăng ký tiêu chuẩn cao hơn quy định của Nhà nước như Tiêu chuẩn Viet GAP, Chứng nhận rau hữu cơ. Bà Lê Thị Liễu, Việt Nghiên cứu Rau quả TƯ cho rằng: Hiện tại việc áp dụng
VietGAP còn nhiều khó khăn, vốn đầu tư cơ sở hạ tầng và chi phí làm chứng nhận Viet GAP lớn, trong khi thời điểm này Viet GAP cũng mới là tiêu chuẩn tự nguyện nên chưa nhận được sự quan tâm nhiều từ nhà sản xuất, nhà phân phối và người tiêu dùng. Bên cạnh đó, các hộ sản xuất quy mô nhỏ khó tiếp cận và thực hiện theo tiêu chuẩn VietGAP, vì mới chỉ theo các dự án, do đó cần có cơ chế hỗ trợ trước mắt như đưa chứng nhận đủ điều kiện sản xuất rau an toàn thành tiêu chuẩn bắt buộc; thúc đẩy sự tham gia giám sát của người tiêu dùng nhằm tạo mối liên kết, tăng ý thức của đơn vị sản xuất áp dụng VietGAP và trách nhiệm của tổ chức chứng nhận.
Thực tế, theo những nông dân trồng RAT ở HTX Tiền Lệ, họ đều được hưởng lợi là ổn định thu nhập hơn những người trồng rau thường. Được hỗ trợ nhà lưới, hệ thống dây điện, giếng khoan. Trước đây, người dân phải tự mắc điện, tự khoan giếng. Đặc biệt, mỗi năm tăng được từ 6 đến 8 vụ, trước kia chỉ làm được từ 4, đến 5 vụ/năm. Nhờ có nhà lưới, khi trời mưa to, rau tránh bị dập nát, đảm bảo năng suất hơn, còn rau bình thường trồng ngoài trời nếu gặp mưa to có thể mất đến 70% năng suất rau. Đời sống của đa số hộ nông dân trong HTX đã khá lên trông thấy.
Đặc biệt, 3 tháng gần đây, đã có một công ty Cổ phần Thực phẩm an toàn Hà Nội về bao tiêu sản phẩm, mỗi ngày HTX Tiền Lệ cung cấp 600kg rau để công ty phân phối trên thị trường. Trong khi đó, theo vợ chồng chị Ty, giá công ty bao tiêu RAT của HTX chỉ 7.000đ/kg, trong khi nếu bán ra thị trường với giá trị thực của RAT là 12.000đ/kg – 16.000đ/kg. Hơn nữa, các hộ dân trong HTX có thể cung ứng hàng nghìn kg rau/ngày, nhưng công ty chỉ lấy 600kg/ngày, do đó, số còn lại người dân vẫn phải bán cho chợ đầu mối như trước đây, lúc này rau sạch thật, sạch giả sẽ lẫn lộn.
Hiện toàn miền Bắc có 78 doanh nghiệp làm về RAT, tuy nhiên, cho đến nay cũng chưa có DN nào chứng minh được thương hiệu RAT của mình với khách hàng. Do thói quen, mặc dù có lo lắng mua phải rau không an toàn, nhưng NTD vẫn đứng trên xe máy mua rau, do chủ quan của người dân, chấp nhận mua rau ở những nơi thuận tiện, không chú ý đến nguồn gốc. Ông Vũ Văn Hiếu, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thực phẩm an toàn Hà Nội cho rằng: Khó khăn nhất là người tiêu dùng vẫn đặt câu hỏi không biết rau này có an toàn thật không? Chúng tôi sẽ chứng minh bằng thực tế để người tiêu dùng nhận biết, nhưng cũng phải dần dần chứ không thể ngày một ngày hai được./.
Thu Hà
Báo Phụ nữ VN
|
Chị Từ Tuyết Nhung, nhà ở Cầu Giấy, Hà Nội cho biết: Tôi vẫn hay vào cửa hàng RAT mua rau, nhưng không biết đó có phải loại rau an toàn thực sự không?. Về nấu ăn, vừa ăn, vừa lo nghĩ. Tôi nghĩ, nếu mua được từ hộ nông dân sản xuất rau an toàn, rồi họ đưa đến tận nhà, chứ không phải mua rau ở chợ hay siêu thị là tốt nhất. Nếu có rau an toàn thực sự, thì khi đưa ra thị trường tôi rất mong trên mới rau đó có dấu hiệu gì riêng để chúng tôi có thể nhận biết, phân biệt giữa RAT và rau bình thường, như các loại rau phải có tem nhãn, địa chỉ sản xuất, số điện thoại cụ thể.
|