Bài phát biểu tại Toạ đàm "Thực trạng chất lượng sữa tươi" do Cục Quản lý cạnh tranh-Bộ Công thương tổ chức ngày 9/6/2010 tại Hà Nội
Chủ nhiệm CLB NTD nữ
Bộ CT đề cập đến vấn đề sữa tươi đang có trên thị trường VN. Là NTD, chúng tôi rất hoan nghênh , bởi lẽ nhu cầu của NTD về sữa tươi ngày càng tăng và các DN sx sữa trong nước đã nắm bắt được nhu cầu nên đã phát triển mặt hàng này. Nhưng sữa tươi được sản xuất trong nước hiện nay đang làm cho NTD băn khoăn,phản ánh thắc măc ,thậm chí gửi khiếu nại đến các cơ quan chức năng, các DNsx..về v/đ chất lượng SP & thông tin quảng cáo. Tại diễn đàn ngày hôm nay, được mời phát biểu với vai trò là tiếng nói từ NTD, mà là đại diên cho hơn 300 hội viên của CLB NTD nữ chúng tôi, tôi xin đề cập đến 2 vấn đề là : chất lượng thực tế của SP “sữa tươi”& thông tin quảng cáo trên bao bì SP của các DNsx, với những ý tưởng như sau : nhận thức - hiểu biết và những thắc mắc của NTD về sữa tươi nội địa / NTD cần được cung cấp những thông tin gì về SP sữa tươi hiện nay , cần được tư vấn gì để có kiến thức trong lựa chọn & mua sữa tươi VN / và quan điểm về chất lượng sữa tươi hiện nay của NTD
* Qua các thông tin chúng tôi biết được và cũng như qua các báo cáo hôm nay, rõ ràng cho thấy sản lượng của đàn bò sữa và thậm chí cả dê sữa nội địa từ trước đến nay cũng chỉ đáp ứng không quá 30% tổng nhu cầu sx trong nước
Vậy làm sao trên bao bì SP sữa tươi trên thị trường của của nhiều DNsx vẫn quảng cáo “sữa bò tươi nguyên chất”, “tinh khiết từ thiên nhiên”, “sữa tươi 100%” “sữa tươi tiệt trùng”v…v.. ?
* về công nghệ sx, kiến thức chúng tôi biết được là : theo nguyên tắc, sữa tươi nguyên liệu rất khó bảo quản, thời gian sử dụng không quá 48 tiếng, vì vậy muốn chế biến từ nguyên liệu sữa tươi nguyên chất, DN sx phải đầu tư công nghệ tiệt trùng UHT để sữa không lên men và bảo quản được trong 3 - 6 tháng; nhưng dây truyền công nghệ này rất đắt. Vì vậy, cách chế biến dễ làm nhất là dùng sữa bột nhập khẩu làm nguyên liệu chủ yếu- vừa rẻ lại dễ bảo quản, rồi pha chế thành sữa tươi, bổ sung thêm vitamin, khoáng chất vào đó để có thành phẩm giống sữa tươi ( nhưng tất nhiên chất lượng, mùi vị thì không thể như sữa tươi 100% )
- Được biết : SP sữa tươi hiện nay trên thị trường chủ yếu được làm từ loại bột sữa gầy ( skim milk powder) nhập khẩu, vẫn thường được gọi là sữa hoàn nguyên ( recombined milk products ) và hầu hết các nhà sx trong nước đều sử dụng dầu thực vật, chủ yếu là dầu cọ vì giá rẻ ( khoảng 8.000 đ/kg) để thay cho chất béo từ sữa bò nguyên chất-loại AMF (anhydrous milk fat),có giá trị dinh dưỡng cao và chứa hàng loạt khoáng chất rất có lợi cho cơ thể như canxi,sắt, vitamin A,B, potassium … như trong công thức sx sữa hoàn nguyên của các nước thường dùng. Nhưng giá lại quá cao khi nhập khẩu ( 50.000 đ/kg)
Vây các loại SP “ sữa tươi”nội trên thị trường, hịên có đảm bảo đầy đủ các nguồn dinh dưỡng cần thiết như thông tin được các nhà sx cung cấp. Và với tỷ lệ dầu thực vật, mà chủ yếu là dầu cọ, và khi các cơ quan chức năng kiểm tra cũng sẽ ghi nhận trong SP đủ độ béo…thì ai sẽ đảm bảo cho con em chúng ta, cho NTD rằng không bị ảnh hưởng đến thể chất và trí tuệ nếu dùng nhiều những loại “sữa tươi” này ?
* chúng tôi biết rằng, cho tới nay đã có 3 tiêu chuẩn nhà nước là: TCVN 7405:2009 Sữa tươi nguyên liệu, TCVN 5860:2007 Sữa tươi thanh trùng, và TCVN 7028: 2009 Sữa tươi tiệt trùng. Tham khảo 3 tiêu chuẩn này thì thấy quy định rằng : sữa tươi thanh trùng và sữa tươi tiệt trùng là sản phẩm được chế biến hoàn toàn từ sữa tươi nguyên liệu theo TCVN 7405: 2004 có quy định là TC này áp dụng cho sữa tươi của động vật (bò, trâu, dê, cừu) dùng để chế biến tiếp theo …Còn tiêu chuẩn cơ sở( TC) , theo quy tăc xây dựng tiêu chuẩn đã được Bộ KH-CN ban hành thì, nội dung TC cơ sở là cụ thể hoá nhưng không đươc sai với các quy định trong TCVN, để cho phù hợp với cơ sơ , nhưng có tính chất pháp lý : bắt buộc áp dụng đ/v cơ sở .
Vậy: - việc phát hiện ra SP”Sữa tươi tiệt trùng”, “Sữa tươi thanh trùng”…ghi trên bao bì SP có trên thị trường ,hầu hết được sx từ sữa bột nhập khẩu hoàn nguyên…như vậy là vi phạm, không hợp chuẩn.. NTD bị đánh lừa về CLSP,về cung cấp thông tin sai lêch cho NTD.. là vi phạm Pháp lệnh Bảo vệ NTD.
- tình trạng vi phạm này rõ ràng không phải mới xảy ra gần đây, không phải không có ở những DN có thương hiệu mà thậm chí còn thương hiêu nổi tiếng trong nước..và chắc rằng các CQ quản ly-chức năng không phải là không biết, còn NTD cũng ngày càng khiếu nại , phản ánh
* Có những ý kiến cho rằng: do kẽ hở của các văn bản pháp quy không quy định tỷ lệ phẩn trăm thành phần..nên sx dễ lách luật..có DN thì biện minh rằng không thể ghi rõ ràng tỷ lệ sữa bột, sữa tươi vì sản lương sữa tươi thu mua thay đổi theo mùa, theo ngày….Còn NTD thì cho rằng rõ ràng bị “đánh lừa”, bị “móc túi” và nguy hiểm nhất là bị ảnh hưởng đến sức khoẻ…
Chúng tôi cho rằng nước ta không phải là quốc gia có truyền thống uống sữa, vì vậy tất nhiên có nhiều khó khăn , bất cập cho ngành công nghiệp sữa của VN ngày càng phát triển để cung đáp ứng đựơc cầu ngày càng tăng và có kiến thức trong tiêu dùng. Nếu như nguyên liêu sữa tươi nội địa còn lâu mớí đảm bảo cung cấp đầu vào, đủ để sx được SP 100% sũa tươi..và nếu sx sữa hoàn nguyên để cung cấp cho thị trường là có ở cả các nước có truyền thống uống sữa, các nước tiêu thụ sữa nhiều.trên thế giới.
Vậy có nên chăng : các văn bản pháp quy từ nhà nước tới các ngành, địa phương, cơ sở sx..cần sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới để SP sữa tươi 100% và sữa hoàn nguyên đều là thương hiêu pháp lý trên thị trường nội địa,trong giai đoạn nước ta chưa phát triển kip các đàn động vật cho sữa.
- trên thị trường hiện nay có SP “sữa tươi 100%”không ?
- có phải sữa tươi hòan nguyên là SP chủ yếu trên thị trường và không đảm bảo nguồn dinh dưỡng?
- chất lượng và giá cả sữa tươi có khác xa sữa hoàn nguyên?
- sữa hoàn nguyên , nếu có quy định trong văn bản pháp quy thì có đảm bảo đủ chất dinh dưỡng để cho phép sx & tiêu dùng?
- so với sữa bò, chất lương dinh dưỡng của các loại sữa khác như sữa dê (đang phát triển ở VN..) sữa trâu ( phát triển ở Ấn Độ..) sữa cừu (ở Mông Cổ..) có khác biệt nhiêu không? Và tương lai phát triển các loại sũa này ở VN ?
- khi lựa chọn và mua SP sữa tươi trên thị trường, cần lưu ý chủ yếu những thông tin, chỉ tiêu nào trên bao bì SP , mà là đặc trưng cho sữa tươi ?
- việc phản ánh & khiếu nại SP sữa tươi đã mua về không dễ dàng chút nào, khi mà chứng từ và vật chứng rất khó có tính pháp lý ( VD : có hoá đơn , mở bao bì ra mới thấy CL hỏng…), và hầu như chỉ dựa vào các chỉ tiêu cảm quan ….?
Chúng tôi tán thành việc lựa chọn sữa theo như 4 tiêu chí trong “ Cẩm nang hướng dẫn chọn sữa thông minh” của Hội TC & Bảo vệ NTD VN là : chọn theo thành phần dinh dưỡng cơ bản / chọn nhà sx, thương hiệu uy tín / xác định giá cả phù hợp / và người Việt nên ưu tiên dùng sữa Việt. Riêng đ/v SP sữa tươi, chị em chúng tôi thường bảo nhau nên mua ở các đại lý chính của nhà sx, các đại lý có địa điểm & cơ sở vật chất đảm bảo và duy trì được CLSP & ATVSTP . Ví dụ như sữa tại cửa hàng đại lý sữa Mộc Châu ở Phố Cát Linh- HNội được nhiều hội viên chúng tôi ưa chuộng..
Chúng tôi mong và hy vọng rằng kết quả của hội thảo này sẽ góp phần quan trọng trong việc hoạch định các phương hướng, chủ trương ,chính sách
quy hoạch… một cách có hiệu quả thực tiễn của nhà nước tới các ngành , bộ, địa phương, cơ sở sx, ..cho ngành công nghiệp sữa VN để phát triển được bền vững, và trên thị trường nội địa sẽ có nhiều SP sữa tươi có CL thực sự tới tay NTD.
Xin cám ơn sự lắng nghhe của các quý vị
Nguyễn Thị Quỳnh Chi
Hội thảo lần này, Cục QLCT -
Với những thông tin được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng và hơn nữa,các đại biểu CLB NTD nữ chúng tôi cũng thường được mời tham dự các hội nghị, hội thảo, điều tra…có liên quan đến sữa, chúng tôi cũng biết và hiểu được phần nào về tình hình sữa tươi hiện nay và từ đó có những băn khăn, thắc mắc, như:
Từ những nhận thức và có những thắc mắc nêu trên, là NTD, chúng tôi rất cần được cung cấp các thông tin và tư vấn từ các cơ quan quản lý- chức năng, các nhà khoa học, các chuyên gia dinh dưỡng - thực phẩm, các cơ quan truyền thông đại chúng … như :
Đối với NTD, theo chúng tôi- những hội viên CLB NTD nữ, thì quan điểm về CL SPsữa tươi bao giờ cũng là : được sx từ 100% sữa tươi nguyên liệu,có chất lượng, thành phần dinh dưỡng và ATVSTP được quy định trong các tiêu chuẩn bắt buộc, có hương vị đặc trưng của sữa tươi
Kính thưa các quý vị đại biểu
Thưa các quý vị
Kính thưa các quý vị đại biểu
Bài phát biểu tại Hội thảo về sữa tươi- HN,9/7/2010